Er wordt wel eens gezegd dat succes is waar voorbereiding en kans samenkomen. Nooit is er een meer opportuun tijdstip geweest voor CFO's om het verschil te maken, nu CEO's hen steeds vaker vragen om advies bij het vormgeven van de richting en strategie van het bedrijf. De CFO hield zich vroeger alleen met de cijfers bezig, maar probeert tegenwoordig steeds meer een evenwicht te vinden tussen traditionele verantwoordelijkheden en de toenemende vraag naar data-driven analyses en inzichten die groei en strategie ten goede komen.
Dit nieuwe evenwicht moet snel worden gevonden, vanwege een uiterst concurrerend en snel veranderend bedrijfsklimaat. Een klimaat waarin de meeste branches worden verstoord door nieuwe technologieën en bedrijfsmodellen die impact hebben op de manier van zakendoen en hoe klanten worden bediend. Daarnaast spelen globalisering, steeds strengere wet- en regelgeving en de snelle opkomst van nieuwe markten een belangrijke rol. Dit maakt de taak van de CFO complexer. Zo ontstaat er een heel nieuw scala aan zakelijke prioriteiten.
Al deze krachten zorgen voor een herdefinitie van de rol van de CFO. Louis Salamone, CFO bij CityMD, een snel groeiende aanbieder van klinieken voor spoedeisende zorg in Amerika, beschrijft hoe de rol van CFO verschuift naar die van een "meer strategische partner, of het nu gaat om het vinden van nieuwe manieren om kapitaal aan te trekken, het spelen van een toonaangevende rol bij fusies en overnames, of het helpen bij het plannen van bedrijfsuitbreiding."
Met het oog op de toekomst zullen financiële en zakelijke professionals die een carrière als CFO ambiëren, en huidige CFO's die willen groeien in hun functie, hun vaardigheden, kennis, aandachtsgebieden en zakelijke relaties grondig onder de loep moeten nemen en mogelijk moeten verbeteren om een succesvolle CFO te worden of te blijven.
Dr. Ilya Strebulaev, hoogleraar Finance aan Stanford University, zag acht jaar geleden hoe sterk de rol van CFO aan het veranderen was en begon The Emerging CFO: Strategic Financial Leadership Program, waarin huidige en toekomstige CFO's de noodzakelijke vaardigheden worden aangeleerd succesvol te zijn en te blijven. Sommige van deze vaardigheden werden vroeger als onbelangrijk beschouwd.
"Vroeger was de functie van CFO vrij technisch en op zichzelf staand," aldus Strebulaev. "CFO's waren accountants of groeiden door via de finance afdeling. Ze hoefden eigenlijk niet te beschikken over een strategische of zakelijke visie. Dit ging lange tijd goed, maar is in het huidige bedrijfsklimaat niet meer afdoende. CFO's moeten de bedrijfsstrategie begrijpen en over de vaardigheden beschikken om deze te bespreken met anderen."
Op basis van meerdere onderzoeken en gesprekken met finance professionals volgt hier een overzicht van de belangrijkste vaardigheden die worden verlangd van de CFO van de toekomst.
"Zonder verandering is er geen innovatie, creativiteit of incentive voor verbetering. Zij die de verandering in gang zetten, zijn beter in staat om die onvermijdbare verandering in goede banen te leiden."
—William G. Pollard, natuurkundige
Bredere ervaring buiten finance
Een financiële achtergrond is wel belangrijk, maar CFO's hebben bredere bedrijfskennis én operationele ervaring nodig nu ze een strategischere rol gaan vervullen. Kevin Loegering, Vice President en CFO bij Johnson Brothers Liquor Company, beschrijft een duidelijke verschuiving die verder gaat dan pure finance en accounting. "Er is veel meer operationele kennis en ondernemerschap nodig voor deze rol", zo zegt hij.
Volgens het rapport 'Future pathways to finance leadership 2013' van de Association of Chartered Certified Accountants (ACCA) en het Institute of Management Accountants (IMA), stellen huidige CFO's dat het opstellen en uitvoeren van strategieën de belangrijkste ervaring is die toekomstige CFO's moeten hebben. Hiervoor moeten CFO's 'brede leiderschapscapaciteiten ontwikkelen die verder gaan dan traditionele finance skills, waaronder diepgaande zakelijke en branchespecifieke kennis en ervaring.'
Zij die het CFO-carrièrepad volgen en functies (of op zijn minst nauw hebben samengewerkt met anderen) buiten finance hebben vervuld, zoals operations, marketing en sales, hebben een beter inzicht in de onderneming en klanten. Dit is een voordeel bij het medebepalen van de strategie en het nemen van beslissingen over groei.
In een onderzoek genaamd Developing the CFO of the Future, van de Rotman School of Management aan de universiteit van Toronto en van Odgers Berndtson, werd toekomstige CFO's aangeraden om hun ervaring te verbreden. Volgens het rapport “moeten gezien de breedte en complexiteit van het CFO-portfolio finance executives aan zoveel mogelijk onderdelen van de business worden blootgesteld als mogelijk. Bedrijven hebben CFO's nodig die een 'kurkentrekkerbenadering' op hun carrière hebben, in plaats van het volgen van een rechte lijn." Bredere ervaring biedt CFO's ook de kans om nauwere relaties op te bouwen met executives in hun organisatie en hun invloed op hun peers te vergroten.
Een dergelijke brede ervaring kan ook gunstig zijn voor CFO's die de wens hebben om CEO te worden. Volgens het rapport 'The View from the Top' van KPMG gelooft ongeveer de helft van de ondervraagde CEO's (47 procent) dat hun CFO ooit CEO zou willen worden in een andere onderneming of branche. Echter, "CFO's zullen hun leiderschapsvaardigheden moeten versterken, hun aandachtsgebieden moeten verbreden en, bovenal, iets moeten doen aan hun gebrek aan ervaring buiten finance als ze een CEO willen worden."
Door betere communicatievaardigheden te ontwikkelen, kunnen CFO's van de toekomst relevante context rondom finance- en business performance bieden aan in- en externe stakeholders.
Focus op data en actiegerichte inzichten
Data wordt steeds belangrijker voor zakelijk succes en bij het vinden van nieuwe kansen, het verbeteren van de klantervaringen, het aansturen van de bedrijfsplanning en het faciliteren van verandering en innovatie. CEO's schakelen CFO's en hun teams in voor het aanleveren van analyses en inzichten die de strategie en besluitvorming ondersteunen. Volgens een rapport getiteld 'The Changing Role of the CFO' van de ACCA en IMA, wordt zelfs verwacht dat finance en de CFO de drijvende kracht zijn achter deze datarevolutie.
CFO's en hun teams moeten begrijpen hoe ze data, die verder gaat dan alleen financiële cijfers, kunnen gebruiken om een bedrijfsverhaal te vertellen waarin context en redenen waarom worden gegeven. Een verhaal waarin 'wat als'-vragen worden beantwoord.
Strebulaev denkt ook dat deze expertise cruciaal wordt. "We leven nu in een zee van data en beschikken over de technologie om die data te evalueren en in te zetten voor het nemen van beslissingen over consumenten, concurrenten, markten en meer", zegt hij. "CFO's moeten begrijpen hoe ze al deze data - niet alleen financiële data - kunnen gebruiken om inzicht te krijgen in de onderneming en beslissingen te nemen. Bedrijven die dat niet doen, zullen het niet overleven."
Salamone herhaalde het belang van het bieden van relevante inzichten aan de business. Hij adviseert toekomstige CFO's om het belang van financiële statistieken te begrijpen en om te leren hoe deze door de business geïnterpreteerd kunnen worden. Bijvoorbeeld: Welke informatie kan een manager gebruiken om zijn of haar afdeling beter te runnen?
"Zeg niet alleen 'Dit is de omzet van uw locatie of divisie'", aldus Salamone. "De business manager heeft informatie nodig die hem of haar helpt om de divisie beter aan te sturen en gebieden die aandacht vereisen sneller te herkennen."
Technologie gaat een belangrijke rol spelen in het vermogen om data actueel, toegankelijk en relevant te maken. Nieuwe systemen voor financieel management die gebruikmaken van de cloud, in-memory databases, visualisatie en mobiel stellen de CFO en de finance organisatie in staat om meer te doen dan slechts het analyseren van historische financiële gegevens. Zij krijgen toegang tot realtime inzichten over de bedrijfsprestaties. Hierdoor kunnen deze inzichten beter aan andere business leaders worden doorgegeven, waarmee onderlinge verhoudingen worden versterkt.
In de toekomst zullen CFO's en hun teams steeds meer gebruik gaan maken van geavanceerde analyses om voorspellende modellen te maken en betere voorspellingen te ontwikkelen. Begrip van technologie en systemen - die zorgen voor meer efficiëntie, flexibiliteit en inzichten - wordt cruciaal. Volgens het rapport 'The Changing Role of the CFO', moeten "de CFO van de toekomst en hun team zeer bedreven zijn in het inzetten van deze technologie. Theoretisch gezien betekent dit dat er minder tijd wordt besteed aan het vastleggen en verifiëren van de cijfers en meer tijd aan het leggen van verbindingen tussen de data en het uitleggen wat de gevolgen van de cijfers zijn voor de onderneming. Zo wordt de besluitvorming onder de financiële loep genomen."
"Bedrijven hebben CFO's nodig die een 'kurkentrekkerbenadering' op hun carrière hebben toegepast in plaats van een rechte lijn hebben gevolgd."
—Uit 'Developing the CFO of the Future: The Changing Role of Finance Executives in Leading Canadian Companies', van de Rotman School of Management aan de universiteit van Toronto en van Odgers Berndtson
Nauwe samenwerking met de CIO
Het opbouwen van een sterke relatie met de CIO wordt ook cruciaal voor de CFO van de toekomst. Strebulaev benadrukt het belang van een echte partnership tussen CFO en CIO bij het tot stand brengen van een meer data-driven organisatie, maar zegt dat ze wel moeten leren hoe ze elkaar beter kunnen begrijpen.
Als ze nauwer samenwerken, kunnen ze ook evalueren welke technologieën en financiële systemen nodig zijn om CFO's en hun team te ondersteunen bij hun toegenomen verantwoordelijkheden.
"CFO's moeten nauw samenwerken met CIO's tijdens deze datagedreven revolutie en hen helpen begrijpen welke data ze nodig hebben," aldus Strebulaev. "In het verleden was het vaak het probleem dat ze niet dezelfde taal spraken, dus het verbeteren van dat communicatiekanaal is belangrijk."
Loegering voegt hieraan toe: "Onderdeel van deze rol is technologie en informatie: het wordt steeds belangrijker om inzicht te krijgen in systemen en data, en om de informatie die hieruit voorkomt te begrijpen en te gebruiken." Loegering zegt dat door deze focus een betere band is ontstaan met de CIO van Johnson Brothers. "Samen sturen we, wat betreft systemen en projecten, de richting van heel wat zaken aan," zegt hij.
Naleving van wet- en regelgeving
Wet- en regelgeving blijft cruciaal voor CFO's in alle branches. Toekomstige financieel leidinggevenden moeten bedreven zijn in het naleven van steeds complexer wordende wet- en regelgeving, of het nu gaat om het opzetten van nieuwe financiële processen of om het voldoen aan nieuwe rapportage-eisen.
Communicatievaardigheden
Een belangrijk onderdeel van de rol van de CFO van de toekomst is niet alleen het aanleveren van data, maar ook het verduidelijken van de betekenis van de data aan verschillende stakeholders, van wie velen geen financiële achtergrond hebben. Toekomstige finance executives moeten in hun organisatie zoeken naar kansen om samen te werken met verschillende stakeholders. Dit vraagt om goede communicatievaardigheden.
Dit punt wordt benadrukt in het rapport 'Future pathways to finance leadership', waarin staat dat toekomstige finance leaders 'de taal moeten spreken' van zowel personen mét als zonder een financiële achtergrond.
Dit is een nieuw terrein voor veel CFO's, die in het verleden meestal achter de schermen werkten. "Een van de grootste uitdagingen waar CFO’s aan werken zijn communicatievaardigheden. CFO's moeten steeds vaker data presenteren aan mensen met een niet-financiële achtergrond. Veel CFO’s hebben hiervoor geen training gevolgd", zegt Strebulaev.
Maar door het ontwikkelen van sterkere communicatievaardigheden kunnen CFO's van de toekomst relevante context bieden aan financiële én zakelijke prestaties, aan zowel in- als externe stakeholders. Deze vaardigheden zijn ook belangrijk voor het ontwikkelen van sterke relaties binnen de organisatie wanneer de CFO meer leiderschapsverantwoordelijkheid op zich neemt.
"CFO's moeten begrijpen hoe ze álle data moeten gebruiken, niet slechts financiële data, voor het verkrijgen van inzicht in de business en het nemen van beslissingen. Bedrijven die dat niet doen, zullen het niet overleven."
—Dr. Ilya Strebulaev
Aanpassen aan verandering en motor van innovatie
CFO's werken in een tijdperk van ongeëvenaarde disruptie en zakelijke veranderingen. De CFO van de toekomst en hun teams moeten snel kunnen inspringen op veranderingen, of het nu gaat om het helpen van het bedrijf bij het betreden van een nieuwe markt, het aanpassen aan nieuwe wet- en regelgeving of opstellen van een nieuw bedrijfsmodel.
CEO's betrekken hun CFO's bij het faciliteren van innovatie en transformatie binnen hun eigen organisatie. Volgens het rapport 'The View from the Top' van KPMG stelt één op de drie CEO's dat ervaring met transformatie één van de belangrijkste aspecten voor een CFO is.
Strebulaev ziet innovatie ook als een van de meest dringende kwesties voor CFO's in de toekomst. "We leven in een tijdperk van disruptie, waarin CFO’s zichzelf de volgende vragen moeten stellen: Hoe zorg ik ervoor dat mijn bedrijf innovatief is en koploper in de branche blijft? Wat gebeurt er als de onderneming op de een of andere manier ontwricht raakt? Wat voor effect heeft dit op de onderneming en de cultuur?"
Als één van grootste supporters van innovatie in hun organisatie moeten CFO's begrijpen wat de invloed van disruptie is op bedrijfsmodellen en in staat zijn om risico's en financiële resultaten te beoordelen om te bepalen waar moet worden geïnvesteerd in innovatie. Het aanleveren van data en inzichten waarmee mogelijkheden voor innovatie worden geïdentificeerd en strategieën worden opgesteld is ook belangrijk.
Voor veel CFO's is dit wellicht een heel andere manier van denken. "Innovatie betekent dat je een aantal weloverwogen risico's moet nemen en dat is moeilijk voor CFO's, die risico's over het algemeen liever vermijden," aldus Strebulaev.
Ervaring met risicomanagement
Nu de marktomstandigheden steeds complexer worden, moet de CFO van de toekomst veel risicogevolgen afwegen, van traditionele financiële risico's tot nieuwe risico's als cyberbeveiliging en identiteitsbedreigingen.
Internationale ervaring
De CFO van de toekomst krijgt te maken met een steeds complexere internationale markt, met snelgroeiende opkomende markten, ontwikkelde markten en aanhoudende volatiliteit op de financiële markten, wat allemaal invloed heeft op de prioriteiten en strategieën van het bedrijf. Het hebben van internationale ervaring wordt een noodzaak. Volgens het rapport 'The View from the Top' van KPMG wordt internationale ervaring zelfs gezien als de belangrijkste eigenschap die een CFO kan hebben.
Inzicht hebben in de onderneming vanuit een internationaal perspectief wordt cruciaal voor het ontwikkelen van de juiste groeistrategieën, vooral als het gaat om het uitbreiden naar nieuwe markten. Volgens het rapport 'The Changing Role of the CFO' zijn "belangrijke bouwstenen \[van de rol] bewustzijn en begrip van de manier waarop verschillende bedrijfsmodellen presteren in bepaalde regio's of landen in samenhang met de verschillende strategische uitdagingen en kansen die zich voordoen".
Toekomstige CFO's moeten ook een visie hebben op de samenstelling van een internationaal finance-team dat goed grens- en cultuuroverschrijdend kan opereren. "Nu financiële verantwoordelijkheden steeds vaker grensoverschrijdend zijn, moet de CFO een visie ontwikkelen voor de financiële functie die verschillende culturen, werkprocedures, overtuigingen, talen en tijdzones omspant. Internationaal leiderschap wordt de hoeksteen van de rol van de toekomstige CFO", stelt het rapport.
Als voorbereiding op de toekomst, moeten financieel leidinggevenden op zoek naar mogelijkheden om te opereren op zowel ontwikkelde als opkomende markten en relaties opbouwen met gelijkgestemden in andere landen.
"Internationaal leiderschap wordt de hoeksteen van de rol van de toekomstige CFO."
—Uit "The Changing Role of the CFO" door de ACCA en IMA
Tot slot
Het belang en de strekking van de rol van CFO blijft groeien, waardoor de rol van de CFO in de toekomst compleet anders is dan die uit het verleden. CFO's hebben een groot aantal vaardigheden en capaciteiten nodig om zich voor te bereiden op de kansen en uitdagingen die in het verschiet liggen. Of u nu een hedendaagse CFO of toekomstige finance leader bent, het is absoluut noodzakelijk dat u zich persoonlijk en professioneel blijft ontwikkelen.
Overweeg programma's die zijn ontwikkeld om CFO's voor te bereiden op deze veranderende rol, zoals Stanfords Emerging CFO: Strategic Financial Leadership Program. Het belangrijkste is dat u zelf het initiatief neemt om bredere ervaring op te doen, begrijpt wat de waarde van inzicht in data is en weet welke technologieën hiervoor nodig zijn, nauwere relaties ontwikkelt met technologische en zakelijke stakeholders, uw communicatievaardigheden aanscherpt en bereid bent om de organisatie te helpen bij het faciliteren van innovatie om constant aan te kunnen passen aan veranderingen. Zoals William G. Pollard al zei: "Zij die de verandering in gang zetten, zijn beter in staat om die onvermijdbare verandering in goede banen te leiden."